1938'de Harp Okulu olayları baş gösterince tutuklanıp 28 yıl hapis cezasına çarptırıldı. 12 yıl hapis yattıktan sonra can güvenliği nedeniyle Türkiye'den ayrıldı. 1951'de Romanya'ya ve ardından Moskova'ya geçmesi üzerine 25 Temmuz 1951'de Bakanlar Kurulu kararıyla Nazım Hikmet Türk vatandaşlığından çıkarıldı.
Nazım Hikmet'in Mehmet Nazım imzasıyla yazdığı ilk şiiri Yeni Mecmua dergisinde yayınlandı. Cezaevi yıllarında çeşitli takma adlarla çeşitli dergilerde şiirleri yayınlandı. 1920 yılı itibariyle Rus Fütürist Şair Mayakovskiyi örnek alarak komünizm görüşüne dayalı şiirler yazmaya başladı.
Nazım Hikmet Moskova'da olduğu sıralarda kadınlarla yakın ilişkiler içerisine girmiştir. Önce bir hastanede tanıdığı Galina ile sonrasında aşk yaşadığı Vera Tulyakova ile beraber bulundu ve 1960 yılında Vera kocasından boşanınca evlendiler.
Nazım hikmet'in yapıtları birçok dile çevrilmiştir.Nitekim 3 Haziran 1963'de kalp krizi sonucu hayata gözlerini yumdu. Düzenlenen bir törenle Novodeviyiç mezarlığına gömülmüştür.
Şiir kitapları
- 835
Satır (1929)
- Jokond
ile Si-Ya-u (1929)
- Varan
3 (1930)
- 1+1
= 1 (1930)
- Sesini
Kaybeden Şehir (1931)
- Benerci
Kendini Niçin Öldürdü? (1932)
- Gece
Gelen Telgraf (1932)
- Taranta
Babu'ya Mektuplar (1935)
- Portreler
(1935)
- Simavna
Kadısı Oğlu Şeyh Bedreddin Destanı (1936)
- Saat
21-22 Şiirleri (1965)
- Kuvay-i
Milliye Destanı (1941)
- Şu
1941 yılında (Memleketimden İnsan Manzaraları'nın 3. kitabı) (1965)
- Dört
Hapishaneden (1966)
- Rubailer
(1966)
- Memleketimden
İnsan Manzaraları (İlk bölüm) (1966)
- Memleketimden
İnsan Manzaraları (1966-1967)
Oyunları
- Kafatası
(1932)
- Bir
Ölü Evi (veya Merhumun Hanesi) (1932)
- Unutulan
Adam (1934)
- İvan
İvanoviç var mıydı yok muydu? (1955)
- Ferhat
ile Şirin (1965)
- Sabahat
(1965)
- İnek
(1965)
- Ocak
Başında / Yolcu (iki oyun birarada) (1966)
- Yusuf
ile Menofis (1967)
- Yolcu
· Romanları;
- Kan
Konuşmaz (1965)
- Yeşil
Elmalar (yedi yazardan derleme) (1965)
- Yaşamak
Güzel Şey Be Kardeşim (1967)
- Ivan
Ivanovic Var mıdır Yok mudur?
- Öteki
Defterler (yarım kalmış Orası ve Zeytin ve Üzüm Adası isimli romanları
2008)
Fıkraları;
- İt
Ürür, Kervan Yürür (Orhan Selim adıyla gazetelerde yazdığı yazılar) (1965)
- Temel
ile Fadime Fıkraları (Kendi adıyla Türklere ışık tutmuştur) (1967)
Masal kitabı;
- Sevdalı
Bulut (1968)